Glosa

From Wikipedia

Glosa hemi wanpela langguis we oli mekem we i stap long Interglossa (wanpela kaen plan blong wanpela nara langguis we oli bin pablik long 1943). Fes Glosa diksenari i bin pablik long 1978. Nao hemi kamaot long yumi sef, long grek rup "glossa" hemi mekem wan kain langguis o toktok. Hem i mekem helpim ol pipol blong olgeta kantri blong save tok olsem wanpela.

Glosa hemi wanpela tokples we i save mekim se ol wod i no ken senis se oli bin kaenjem form, an Glosa spelin i fulap regula an i go pas long fonetik sistim. Bikos em i wanpela isolating tokples, oli no gat infleksen, so ol wod oli stap long olgeta diksenari form, no metta we ol i stap long senis. So, bikos blong wanpela smol namba blong operator wod an usim blong wod odar (syntax), gramatikal fanksen, sapos emi no klar long kontekst, i kam long hap blong ol. Bikos Glosa i wanpela a posteriori tokples, emi i tekim bikpela nambawan long wod liklik husat i kam long Greek na Latin ruts, oli lukim olsem international long wan sents, bikos oli i usim long siens.

Histri[jenisim hem | edit source]

Glosa i bai long Interglossa, wanpela drafft blong wanpela tokples bipo we i kamapim olgeta nau-sap, we i mekim bi Lancelot Hogben longtaim em i wok long pleis blong lukautim lewa long Aberdeen long taim blong World War II. Interglossa i bin pulim long 1943 olsem wanpela drafft blong wanpela tokples bipo.

Ron Clark i kamapim long hanbuk blong Interglossa: wanpela drafft blong wanpela tokples emi abut 1960. Nao em i bin wok wantaim Professor Hogben blong mekim tokples i kamapim. Ol i wok wantaim sampela man, blong mekim em i stap moa ezi long evriplaes we tupela i laikim ol pipol i usim em long komunikesen. Wendy Ashby i joinim projek blong ol long 1972. Sapos Hogben i dai long 1975, tupela i bin tekim desisen blong moa kisim wanpela tokples. Hogben na Clark i bin kamapim tingting olsem tokples i mas gat wanpela spelin we i fonetik (ia i tok, olgeta leta i senis wanpela so, em i mekim wanpela so). Despla prinsip i tok olsem Greek CH, TH na PH i mas senis K, T na F.

Long hap blong despla, Ron Clark na Wendy Ashby i bin mekim sampela moa senis long tokples, na tupela i bin givim nem blong tokples “Glosa” (wei i kam long Greek wod blong tokples - “glossa” emi i wanpela transliteresen blong tokples long Inglis), na tupela i mekim wanpela nupla tokples blong kamapim olsem wanpela tokples sapotim.

Long taim blong hapenim 1979, Ashby na Clark i bin mekim test long olgeta pipol i stap long taun we tupela i stap baiim. Long despla taim, tupela i bin mekim moa vokabulari na olsem sampela detel blong senis i bin kamapim na senis i bin kamapim moa long nupela we. Tupela i bin mekim ol desisen blong mekim wanpela diksenari blong Glosa, na tupela i bin pulim em.

Long hap blong 1987, wan organisesen i kamapim long nam blong GEO (Glosa Education Organisation) i kamapim sapotim blong mekim olgeta olgeta skul long olgeta hap blong wold i save bagarapim Glosa olsem wanpela tokples long dusaide.

GEO ofisial websait em i stap kamap long 1996 bi Paul O. Bartlett, na em i manej long nau bi Marcel Springer. Em i givim Glosa Intanet Diksenari (Glosa Inter-reti Diktionaria), tugeta wet en introdaksen kurs na narapla risos. Wikia long Glosa em i kamap long 2021.

Klas blong wod[jenisim hem | edit source]

Glosa i gat tupla grup blong wod blong sapos.

Praimitiv[jenisim hem | edit source]

Praimitiv i olgeta liklik namba blong baisik fokson wod we i stap long samfala langwis—hem i mekem yumi save tekem tok baot olgeta rekatesen blong olgeta konsep blong yumi. Hem i gat long wanem ol prepozisen mo konesen we hem i kakae oli kamap, olsem: de [blong], e [mo], pre [befo], supra [aot], sub [unda; blong taem we i inap anbaot; loa; long boto; samting liklik].

Substantiv[jenisim hem | edit source]

Substantiv i grup blong wod we i ripresen olgeta samting, aksen mo skripsiisen (sometem oli gud tumas blong olgeta) we i stap long wanem langwis, olsem: via [rod], kurso [rani], hedo [hepi], vide [lukluk], celera [wetem pas], tako [fas; kwik; wetem pas; hat; speedy; promp; hary; nimbl; repid; rapiditi; ret; spid; hest; sprint; kwek; spidi; velositi]; oku [ai]. Plis not se, olsem wanem wod oli stap long wan sentens i mekem olgeta i gat olgeta difren maning (olsem verb, ajektiv, na soa), exampol: "oku" i save mekem se "ai", "optikal", "lukluk wetem ai", "save lukluk", o "pekpek (wetem ai)".

Patom blong spich[jenisim hem | edit source]

Long Glosa, ol wod i save kamap olsem moa blong wan patom blong spich. So patom blong spich i wan rol we wod i plei long sentens, hemi no wan strongfala propati blong wan wod.

Pronaen personal[jenisim hem | edit source]

Pronaen personal
Man English Glosa English Glosa
1 I, me mi we, us na
2 you (s.) tu you (pl.) vi
3 she, her fe they,
them
mu
he, him an
it id
he/she/one pe